Công ty Skydio ở Thung lũng Silicon đã gửi hàng trăm máy bay không người lái cỡ nhỏ (drone) tốt nhất của họ tới Ukraine để hỗ trợ nước này đối phó Nga trên chiến trường. Nhưng mọi chuyện diễn ra không như mong muốn.
Drone của Skydio thường xuyên bay chệch hướng và mất tích do bị tác chiến điện tử Nga gây nhiễu tín hiệu. Công ty phải thiết kế một mẫu hoàn toàn mới để đối phó.
Hầu hết drone cỡ nhỏ của các công ty khởi nghiệp Mỹ đều không thể hoạt động tốt trong môi trường chiến đấu thực tế ở Ukraine, làm tiêu tan hy vọng về cơ hội bùng nổ doanh thu. Đây cũng là tin xấu đối với Lầu Năm Góc, nơi cần nguồn cung cấp đáng tin cậy hàng nghìn drone.
"Đặc điểm chung của mọi loại drone Mỹ ở Ukraine là chúng không hoạt động tốt như những loại khác", giám đốc điều hành Skydio Adam Bry nói.
Đã có một lượng lớn vốn đầu tư mạo hiểm đổ vào các công ty khởi nghiệp đang cố gắng chế tạo những chiếc drone chạy bằng trí tuệ nhân tạo (AI) với hy vọng bán chúng cho chính phủ Mỹ.
Các công ty khởi nghiệp đã tập trung vào drone thương mại có thể được chế tạo nhanh hơn và rẻ hơn so với drone quân sự cỡ lớn do các nhà thầu quốc phòng truyền thống sản xuất. Theo công ty dữ liệu PitchBook, gần 300 công ty công nghệ drone tại Mỹ đã huy động được tổng cộng khoảng 2,5 tỷ USD vốn đầu tư mạo hiểm trong hai năm qua.
Các quan chức Ukraine trong khi đó đánh giá drone do Mỹ sản xuất rất mỏng manh, gần như không vượt qua được công nghệ gây nhiễu và phá sóng GPS của Nga. Chúng thường không thể hoạt động với khoảng cách như được quảng cáo hay mang theo tải trọng lớn.
Theo Mykola Bielieskov, nhà phân tích cấp cao tại Come Back Alive, tổ chức từ thiện đã cung cấp hơn 30.000 drone cho quân đội Ukraine, đa số drone cỡ nhỏ Mỹ phát triển cho chiến trường đều kém hiệu quả.
Các giám đốc điều hành công ty drone Mỹ cho biết họ không lường trước được mức độ tác chiến điện tử trên chiến trường Ukraine. Trong trường hợp công ty Skydio, drone của họ được thiết kế vào năm 2019 để đáp ứng các tiêu chuẩn liên lạc do quân đội Mỹ đặt ra. Một số giám đốc điều hành các công ty khởi nghiệp cho hay những quy định quản lý khắt khe của Mỹ đối với các bộ phận drone và quy trình thử nghiệm chúng đã hạn chế đáng kể công năng cũng như tốc độ chế tạo drone.
Thứ trưởng Bộ Chuyển đổi Kỹ thuật số Ukraine Georgii Dubynskyi đánh giá những giới hạn trên đã được chứng minh trên chiến trường, khi drone chiến đấu cần được cập nhất và nâng cấp gần như theo ngày.
"Những chiếc đang hoạt động hôm nay chưa chắc đã hoạt động được vào ngày mai", ông nói. "Chúng tôi phải thích ứng với các công nghệ mới một cách nhanh chóng. Chu kỳ đổi mới trong cuộc chiến này rất ngắn".
Ukraine đã tìm cách để có được hàng chục nghìn drone cũng như các linh kiện drone từ Trung Quốc. Quân đội cũng đang sử dụng drone có sẵn của Trung Quốc, chủ yếu từ công ty DJI.
Ukraine còn phát triển ngành công nghiệp drone trong nước dựa vào linh kiện từ Trung Quốc. Các nhà máy Ukraine đang sản xuất hàng trăm nghìn drone nhỏ, rẻ tiền có thể mang theo chất nổ. Họ cũng sản xuất UAV cỡ lớn hơn có thể tấn công sâu vào lãnh thổ đối phương và cũng như tàu chiến Nga trên Biển Đen.
Dubynskyi cho biết Ukraine muốn thử nghiệm và sử dụng nhiều drone Mỹ hơn, song họ "phải tìm kiếm các giải pháp tiết kiệm chi phí".
Lực lượng Ukraine đang tiêu hao khoảng 10.000 drone mỗi tháng và họ không thể trang trải nếu mua drone đắt tiền của Mỹ. Nhiều mẫu drone thương mại Mỹ có giá cao hơn hàng chục nghìn USD so với mẫu do Trung Quốc sản xuất.
Chưa đầy một tháng sau khi xung đột Nga - Ukraine bùng phát hồi năm 2022, Lầu Năm Góc đã phê duyệt cung cấp drone Switchblade 300 từ nhà thầu quốc phòng AeroVironment, trụ sở ở Virginia, cho Kiev.
Theo một cựu quân nhân Mỹ từng tham chiến ở Ukraine, Switchblade phải đối mặt với thách thức không nhỏ từ hệ thống tác chiến điện tử Nga.
Một phát ngôn viên AeroVironment cho biết năng lực gây nhiễu của Nga ảnh hưởng đến tất cả các mẫu drone, và công ty đã phải cập nhật sản phẩm để đối phó vấn đề này.
Binh sĩ Ukraine triển khai drone gần Bakhmut, Donetsk, tháng 11/2022. Ảnh: Reuters
Dù vậy, drone Mỹ cũng có một số thành công nhất định. Theo Văn phòng Tổng công tố Ukraine, cảnh quay từ drone Skydio đã hỗ trợ các cuộc điều tra về cáo buộc "tội ác chiến tranh" của Nga.
Khoảng 60 drone của công ty Brinc, trụ sở tại Seattle, đã được triển khai để tìm kiếm cứu nạn và phát hiện binh sĩ bên trong các tòa nhà. Nhưng Brinc không chắc họ thực sự muốn tham gia vào lĩnh vực này.
"Liệu đây có phải là cơ hội lớn cho các công ty drone Mỹ?", giám đốc điều hành Brinc Blake Resnick đặt câu hỏi. "Tôi không dám chắc".
Công ty DJI của Trung Quốc đã cho thấy họ là thương hiệu drone được quân đội Ukraine ưa chuộng. DJI tuyên bố họ cố gắng hạn chế việc sử dụng drone của mình trong xung đột, nhưng không thể kiểm soát cách người dùng sử dụng chúng sau khi mua.
Mỹ gọi DJI là một công ty quân sự Trung Quốc và là công cụ giám sát của Bắc Kinh, điều DJI phủ nhận. Lầu Năm Góc đã cấm sử dụng drone DJI trong quân đội và quốc hội đang đề xuất cấm nhập khẩu các sản phẩm DJI mới vào Mỹ.
Trong một tuyên bố, DJI gọi lệnh cấm này có động cơ chính trị và là nỗ lực vận động hành lang của các công ty drone Mỹ đang cố gắng loại bỏ cạnh tranh.
Theo các giám đốc điều hành công ty drone và các cựu quan chức quốc phòng, những thiếu sót của các nhà sản xuất một phần bắt nguồn từ phản ứng chính sách của chính phủ đối với Trung Quốc.
Họ cho biết Bộ Quốc phòng đã áp đặt những yêu cầu nghiêm ngặt đối với các nhà sản xuất drone, trong đó có lệnh cấm sử dụng linh kiện Trung Quốc, khiến việc chế tạo trở nên đắt đỏ và khó khăn hơn.
Một phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ nhấn mạnh điều tối quan trọng là đảm bảo rằng drone có chuỗi cung ứng an toàn và đáp ứng các tiêu chuẩn quân sự.
Một chương trình của Lầu Năm Góc được triển khai vào năm 2020 nhằm giúp các công ty khởi nghiệp bán drone cho quân đội Mỹ đã yêu cầu nhà sản xuất không cập nhật phần mềm drone khi chưa được chính phủ chấp thuận.
Yêu cầu trên có thể khiến các drone Mỹ dễ bị vô hiệu hóa trước các biện pháp tấn công mạng và tác chiến điện tử ngày càng phát triển.
Đơn vị Đổi mới Quốc phòng, cơ sở nghiên cứu của Bộ Quốc phòng Mỹ tại Thung lũng Silicon, điều hành chương trình hỗ trợ Skydio và các công ty khởi nghiệp drone khác. Người phát ngôn của đơn vị cho biết những thay đổi phần mềm trên drone phải được đánh giá về khả năng bảo mật và họ đang cố gắng hoàn thiện quy trình phê duyệt phần mềm mới trong vài ngày tới.
Giám đốc Bry cho hay nhân viên Skydio đã tới Ukraine 17 lần để thu thập nhận xét của các binh sĩ sử dụng. Theo ông, Skydio chế tạo drone dựa trên nhu cầu quân sự của Ukraine bởi các yêu cầu từ Bộ Quốc phòng Mỹ đôi khi rất khác với thực tế chiến trường.
Ukraine đã yêu cầu hàng nghìn chiếc Skydio X10 mới, có thiết bị radio có thể tự chuyển tần số ngay khi tín hiệu cũ bị gây nhiễu. Skydio cho biết mẫu mới cũng có khả năng định vị tốt hơn nên có thể bay ở độ cao lớn mà không cần GPS.
"Điều quan trọng đối với Skydio và ngành công nghiệp drone Mỹ nói chung là chúng ta phải giúp X10 thành công với quy mô lớn trên chiến trường Ukraine", ông nói. "Không có lựa chọn nào khác. Là một quốc gia, chúng ta không thể bỏ lỡ cơ hội này".
Vũ Hoàng (Theo WSJ)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét