Một buổi sáng tháng 1/1919, lính Mỹ đang ngủ tại làng Nizhnaya Gora bất ngờ bị Hồng quân Liên Xô tấn công trong trận đánh hiếm hoi giữa hai bên.
Trước trận đánh gần một năm, Mỹ, Anh và Pháp điều quân tới Nga sau khi chính quyền Bolshevik ký hòa ước Brest-Litovsk với Đức ngày 3/3/1918, rút Nga khỏi Thế chiến I.
Mỹ, Anh và Pháp lo ngại Đức có thể dồn toàn lực tấn công Pháp sau khi Nga rút khỏi chiến tranh, do đó họ quyết định hỗ trợ cho quân Bạch Vệ, lực lượng đối đầu với Bolshevik và tuyên bố sẵn sàng chiến đấu chống Đức tới cùng. Ngoài ra, Anh, Pháp và Mỹ trước đó chuyển lượng lớn hàng hóa cho quân đội của Đế quốc Nga và họ không muốn số hàng này rơi vào tay những người Bolshevik.
Mùa hè năm 1918, hơn 5.000 lính Mỹ tới cảng Arkhangelsk, phía bắc Nga. Khoảng 8.000 binh sĩ Mỹ khác tới vùng Viễn Đông của Nga nhằm ngăn đối thủ địa chính trị mới là Nhật Bản, khi đó cũng can thiệp quân sự vào Nga.
Binh sĩ Mỹ dỡ hàng xuống từ một con tàu cập cảng ở Nga năm 1918. Ảnh: US National Archive.
Đến mùa thu năm 1918, lực lượng Bạch vệ được nước ngoài hỗ trợ, chủ yếu là Mỹ và Canada, tiến 300 km từ Arkhangelsk về phía nam và chiếm thị trấn Shenkursk bên bờ sông Vaga, thọc sâu vào vùng lãnh thổ do người Bolshevik kiểm soát.
Với ba lớp hàng rào dây thép, hàng chục khẩu pháo và ụ súng máy, thị trấn Shenkursk trở thành cái gai trong mắt bộ chỉ huy Hồng quân, khi nỗ lực tấn công thị trấn Shenkursk của những người Bolshevik trong mùa thu bất thành.
Với quyết tâm tái chiếm Shenkursk, Hồng quân tháng 1/1919 huy động 3.000 binh sĩ sư đoàn bộ binh số 18 thuộc tập đoàn quân số 6 tham gia chiến dịch tấn công, chống lại 300 lính Mỹ cùng 900 quân Bạch vệ và Canada đóng trong thị trấn.
Với sự hỗ trợ của dân quân địa phương, Hồng quân đồng loạt tấn công từ ba phía giữa thời tiết khắc nghiệt vào mùa đông, dù không có bất cứ phương tiện liên lạc đáng tin cậy nào, đại tướng Alexander Samoylo viết trong hồi ký "Hai cuộc đời" của ông.
Vị trí thành phố Arkhangelsk và thị trấn Shenkursk thuộc tỉnh Arkhangelsk (màu đỏ) của Nga. Đồ họa: Wikimedia.
Các đơn vị thuộc sư đoàn số 18 bí mật áp sát thị trấn Shenkursk và những ngôi làng xung quanh, nơi lính Mỹ cùng quân Bạch vệ đồn trú. Dưới nhiệt độ -40°C, những người lính Hồng quân kéo những khẩu pháo hạng nặng tới vị trí triển khai.
Họ được lệnh khoác áo choàng màu trắng bên ngoài để ngụy trang trên nền tuyết, cho phép tiếp cận đối phương trong bán kính 100 m mà không bị phát hiện.
Sáng 19/1/1919, Hồng quân bất ngờ tấn công vào làng Nizhnaya Gora, vùng ven Shenkursk. Lính Mỹ đang ngủ say trên giường choàng tỉnh vì tiếng pháo rền vang. Khi chạy ra đường, họ hốt hoảng nhìn thấy những người lính Hồng quân mặc đồ trắng đang xông đến.
Sự xuất hiện của Hồng quân với pháo hạng nặng ở địa hình được coi là không thể vượt qua khiến đối phương choáng váng. Khoảng 40 binh sĩ Mỹ và Canada thiệt mạng, 100 người bị thương trong trận tập kích bất ngờ này.
"Tuyết thật khủng khiếp, ngập sâu đến thắt lưng. Những đồng đội khốn khổ của tôi bị thương hoặc chết, chúng tôi không thể hỗ trợ họ vì ai cũng phải chiến đấu để sống sót", trung úy Mỹ Harry Mead kể về cuộc giao tranh với Hồng quân.
Hồng quân lên kế hoạch tiến đánh Shenkursk vào ngày 24/1, song Bạch vệ cùng lực lượng Mỹ và Canada tháo chạy khỏi thị trấn và rút về làng Vystavka gần đó. Lính Hồng quân tiến vào Shenkursk, thu 15 khẩu pháo, 60 đại liên và 2.000 súng trường. Ngoài ra, họ còn chiếm được kho lương thực lớn trong thị trấn.
Lính Mỹ chờ lên tàu rời Nga về nước vào mùa hè 1919. Ảnh: US National Archive.
Trận Shenkursk không chỉ khiến lực lượng Bạch vệ cùng quân Mỹ và Canada mất một tiền đồn quan trọng, mà còn được coi là thất bại nặng nề nhất đối với chiến dịch can thiệp quân sự của Mỹ ở Nga.
Trận đánh xóa sổ gần 1/3 lực lượng đồn trú Mỹ ở Shenkursk chỉ trong một ngày, trong khi lực lượng viễn chinh 8.000 người của họ suốt 18 tháng đóng quân tại vùng Viễn Đông và Siberia của Nga chỉ mất 48 người, 52 người bị thương.
Thất bại tại trận Shenkursk khiến tinh thần lính Mỹ suy sụp. Nhiều binh sĩ Mỹ, Anh và Pháp tỏ ra bất bình vì không muốn chết cho cuộc chiến không phải của họ. Đây được coi là một trong các yếu tố khiến Mỹ, Anh và Pháp xem xét nghiêm túc về cái giá phải trả khi đưa quân tới Nga, sau đó ra quyết định rút quân vào năm 1920.
Nguyễn Tiến (Theo RBTH)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét