Sau 6 ngày chờ đợi trong băng giá ở biên giới Ba Lan, Ivan Lazaryskyn không biết có còn đủ dầu để tiếp tục nổ máy và giữ ấm xe hay không.
Giống hàng nghìn tài xế xe tải Ukraine khác, Lazaryskyn bị mắc kẹt ở biên giới trên đường về nhà, khi các đồng nghiệp người Ba Lan phong tỏa cửa khẩu suốt nhiều tuần qua.
Các tài xế xe tải Ba Lan bắt đầu chặn cửa khẩu với Ukraine từ ngày 6/11, để phản đối việc Liên minh châu Âu (EU) cho tài xế xe tải Ukraine không phải xin giấy phép qua biên giới. Các tài xế Ba Lan cho rằng động thái miễn trừ của EU gây tổn hại hoạt động kinh doanh của họ.
Các xe chở vũ khí và hàng hóa thiết yếu vẫn được phép đi qua, nhưng hành động phong tỏa đã làm tổn hại hoạt động kinh doanh của Ukraine giữa lúc nền kinh tế nước này gặp nhiều khó khăn vì xung đột với Nga.
Đại sứ Ukraine ở Ba Lan Vasyl Zvarych đã mô tả cuộc biểu tình ở biên giới là "cú đâm sau lưng" của Ba Lan, quốc gia láng giềng từng là một trong những bên ủng hộ nhiệt thành nhất cho Ukraine trong cuộc chiến hiện tại.
Tài xế Ukraine Ivan Lazaryskyn đứng bên chiếc xe tải ở biên giới Ba Lan - Ukraine. Ảnh: FT
Petro Darichuk, tài xế Ukraine, cho biết hành động của các đồng nghiệp Ba Lan cho thấy mối quan hệ giữa hai nước láng giềng có thể thay đổi rất nhanh.
"Chúng tôi từng rất khó khăn mới có được giấy phép qua biên giới, nhưng tới năm ngoái, chúng tôi bất ngờ được chào đón. Và giờ chúng tôi đang đối mặt với điều tồi tệ chưa từng thấy trong 15 năm lái xe ở châu Âu", Darichuk nói. "Như thể mọi người đã quên cuộc chiến của chúng tôi và chỉ nghĩ đến việc kiếm thêm tiền".
Sau khi Nga phát động cuộc chiến hồi tháng 2/2022, Ba Lan trở thành tuyến đường chính cho người Ukraine sơ tán khỏi xung đột, cũng như để hàng hóa và vũ khí viện trợ từ phương Tây chảy vào Ukraine. Xuất khẩu bằng đường bộ của Ukraine tới EU đã tăng gần 1/3 trong năm ngoài, chủ yếu qua ngả Ba Lan, theo ngân hàng đầu tư Dragon Capital ở Kiev.
Cuộc biểu tình của tài xế xe tải Ba Lan và những phàn nàn ngày càng nhiều của người dân nước này về ngũ cốc giá trẻ từ Ukraine đến vào thời điểm Kiev nỗ lực tìm cách đảm bảo nguồn viện trợ của Mỹ và EU. Đây cũng là dấu hiệu cho thấy sự ủng hộ của các đồng minh đang thay đổi so với những ngày đầu xung đột.
Năm ngoái, thị trấn biên giới Medyka là một trong những cửa ngõ chính cho người tị nạn Ukraine vào Ba Lan. Hiện giờ, chỉ còn một số cư dân địa phương thể hiện tình đoàn kết với người Ukraine, khi họ mang súp nóng và bánh mỳ cho tài xế bị mắc kẹt. Nhà vệ sinh di động cũng được lắp đặt gần xe tải nơi họ mắc kẹt.
Quan chức Ukraine cảnh báo nguy cơ khủng hoảng nhân đạo sau khi có thông tin rằng hai tài xế đã đột tử khi chờ đợi ở biên giới, do nhiệt độ giảm xuống dưới 0 độ C.
Dù một làn đường đã được mở đầu tuần này tại cửa khẩu Dołhobyczow để cho phép xe tải không chở gì rời Ukraine, các tài xế Ba Lan dự định tiếp tục chặn bốn cửa khẩu khác. Tài xế Slovakia gần đây cũng tổ chức biểu tình ở biên giới với Ukraine.
EU đe dọa có hành động pháp lý đối với Ba Lan, khi ủy viên phụ trách giao thông Adina Valean chỉ trích tình hình nghiêm trọng ở biên giới với Ukraine. "Chúng ta không thể phớt lờ những khó khăn mà các tài xế đang trải qua", bà nói sau khi cuộc họp của các bộ trưởng giao thông EU ngày 4/12 không thể giải quyết căng thẳng biên giới.
Sau khi để thua trong cuộc bầu cử gần đây, đảng Luật pháp và Công lý (PiS) đang điều hành chính phủ tạm quyền để chờ lãnh đạo phe đối lập Donald Tusk thành lập liên minh nắm quyền. PiS có xu hướng tránh đối đầu với ngành vận tải quốc gia đang vận hành đội xe tải lớn nhất của EU.
Hiệp hội các tài xế xe tải Ukraine gần đây cảnh báo họ đã thiệt hại hơn 430 triệu USD doanh thu khi các mặt hàng xuất khẩu quan trọng như gỗ, phụ tùng xe và dầu thực vật bị tắc nghẽn tại biên giới Ba Lan.
Xe tải Ukraine bị chặn lại gần một cửa khẩu ở làng Korczowa, Ba Lan ngày 19/11. Ảnh: Reuters
Tình hình ở biên giới với Ukraine có thể trở thành nỗi đau đầu với ông Tusk, người dự kiến nhậm chức Thủ tướng tuần tới.
Trong khi đó, một số chính trị gia cực hữu đã tới biên giới để ủng hộ các tài xế Ba Lan và khơi dậy tâm lý chống Ukraine trước các cuộc bầu cử địa phương vào tháng 4 năm sau. Liên minh của ông Tusk chỉ trích đảng PiS vì cho phép các tài xế phong tỏa cửa khẩu, nhưng không cam kết sẽ chấm dứt tình trạng này.
Nhận được hậu thuẫn từ đảng PiS, các tài xế Ba Lan muốn EU áp hạn ngạch với xe tải Ukraine, quy định vốn được dỡ bỏ năm ngoái để hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến với Nga. Yêu cầu này cũng tương tự mong muốn của nông dân Ba Lan, những người phàn nàn về tình trạng dư thừa ngũ cốc do EU mở cửa cho nông sản giá rẻ của Ukraine. Chính phủ Ba Lan trước đó đơn phương áp lệnh cấm ngũ cốc Ukraine, bất chấp phản đối từ EU.
Tại Medyka, tài xế và nông dân thay nhau phong tỏa cửa khẩu. "Chúng tôi phải cùng nhau chiến đấu chống lại sự cạnh tranh không lành mạnh từ những người Ukraine không tuân thủ luật lệ, tiêu chuẩn thực phẩm và quy tắc làm việc của EU", Maciej Pelc, nông dân Ba Lan, nói.
Ông thêm rằng nông dân nước này đủ khả năng tổ chức thêm nhiều cuộc biểu tình trong mùa đông, khi các cánh đồng của họ vẫn đóng băng.
Vị trí các cửa khẩu biên giới giữa Ba Lan và Ukraine. Đồ họa: FT
Cảnh sát Ba Lan đã đạt thỏa thuận với người biểu tình để cho phép các phương tiện cá nhân, xe buýt và xe vận tải quân sự, viện trợ nhân đạo đi qua cửa khẩu. Các tài xế khác phải đậu xe chờ bên lề đường, cách biên giới 25 km, và người biểu tình chỉ cho phép 5 xe tải đi qua mỗi giờ, gồm cả xe quân sự được ưu tiên.
Lazaryskyn, tài xế vận chuyển đồ nội thất, không chỉ trích cho Warsaw hay Brussels về cuộc biểu tình phong tỏa cửa khẩu, mà hướng sự nghi ngờ về phía Nga. "Cuộc biểu tình này hoàn toàn vô lý. Đó là lý do khiến tôi thực sự nghĩ nó được Nga hậu thuẫn", anh nói.
Thanh Tâm (Theo FT)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét